(English)
Vào ngày 24 tháng 6 năm 2022, Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ đã lật đổ án lệ Roe v. Wade, một vụ án đã hợp pháp hóa việc phá thai ở Mỹ. Việc Roe v. Wade bị lật ngược có nghĩa là từng tiểu bang có quyền thông qua luật lệ để hợp pháp hóa hoặc ngăn cấm việc phá thai. Hiện nay, việc phá thai bị cấm (hoặc sẽ bị cấm) ở 13 bang. Ngoài ra, 3 bang có luật cấm phá thai sau khi thai được sáu tuần và 3 bang có luật cấm phá thai sau khi thai được 15 đến 18 tuần. Tình trạng tiếp cận phá thai tại 10 tiểu bang khác hiện chưa rõ. Tại 21 tiểu bang còn lại, việc phá thai được xem là hợp pháp.
Theo nghiên cứu được thực hiện bởi Tổ chức Kế hoạch hóa Gia đình (Planned Parenthood), tổ chức cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe cho phụ nữ nghèo và phụ nữ có thu nhập thấp, khoảng 36 triệu phụ nữ sẽ mất khả năng tiếp cận phá thai.
Ở các bang như Georgia, nơi mà việc phá tại sau 6 tuần bị ngăn cấm, tiếp cập phá thai cũng bị cản trở nặng nề. Theo nghiên cứu được thực hiện bởi Đại học California, San Francisco (UCSF), cứ ba người thì có một người không biết mình đang mang thai cho đến sau 6 tuần. Những người trẻ tuổi, người da màu và người nghèo thường chỉ xác nhận việc mang thai của mình trễ hơn sau đó, điều này cho thấy rằng các luật như Georgia sẽ gây tổn thương một cách không cân xứng đối với các cộng đồng dễ bị tổn thương.
Tại 10 bang nơi tính hợp pháp của việc phá thai hiện không chắc chắn — bao gồm Pennsylvania, Michigan và Virginia — số phận của việc tiếp cận phá thai sẽ được quyết định bởi các cuộc bầu cử bang trong tương lai hoặc các cuộc chiến pháp lý khác. Ví dụ, ở Pennsylvania, cơ quan lập pháp bang do Đảng Cộng hòa kiểm soát đã cố gắng thông qua luật cấm phá thai nhưng đã bị thống đốc, người theo Đảng Dân chủ, phủ quyết. Thống đốc bang Pennsylvania và các quan chức lập pháp của bang hiện đang chuẩn bị tái tranh cử vào năm 2022.
Cấm phá thai sẽ ảnh hưởng đến thai phụ như thế nào?
Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh CDC, các bang có luật cấm phá thai là nơi có tỷ lệ tử vong của thai phụ cao nhất. Theo NBC News, tỷ lệ tử vong của thai phụ sẽ tăng lên khi luật phá thai được thông qua. Phụ nữ gặp biến chứng khi mang thai sẽ do dự hơn trong việc điều trị sức khỏe, hoặc bác sĩ sẽ chần chừ trong việc điều trị vì sợ vi phạm pháp luật. Việc điều trị các biến chứng thai kỳ nhất định, chẳng hạn như sẩy thai, cũng được sử dụng để phá thai.
Nhiều tiểu bang có những hình phạt khắc nghiệt đối với những người phá thai hoặc giúp thực hiện phá thai. Ở Texas, việc phá thai hiện đã bị cấm, không có ngoại lệ kể cả với nạn nhân bị hãm hiếp hoặc loạn luân, và những người cung cấp dịch vụ phá thai có thể bị phạt tù chung thân. Phụ nữ cũng có nguy cơ bị bỏ tù — từ năm 2006 đến năm 2020, 1.300 phụ nữ Mỹ đã bị cơ quan thực thi pháp luật giam giữ hoặc bỏ tù vì bào thai bị hư hay bị làm hại. Nhiều phụ nữ trong số đó đã bị sảy thai. Con số này dự kiến sẽ tăng lên, theo NBC News.
Những quyền nào khác đang bị đe dọa do phán quyết của Tối cao Pháp viện?
Việc lật ngược Roe v. Wade không chỉ ảnh hưởng đến việc tiếp cận phá thai. Thẩm phán Tòa án Tối cao Clarence Thomas, người ủng hộ việc lật ngược Roe kiện Wade, đã viết rằng Tối cao Pháp viện nên lật ngược các quyết định trước đây đã cho người Mỹ quyền sử dụng các biện pháp tránh thai, hôn nhân đồng tính và quyền riêng tư trong phòng ngủ.
Trước 2022, Tối cao Pháp viện nói rắng hiến pháp Hoa Kỳ cho công dân có quyền riêng tư và án lệ Roe v. Wade đã lý giải rằng việc phá thai phải hợp pháp vì đây là quyết định y tế riêng giữa một phụ nữ và bác sĩ của cô ta. Sự lật ngược của Roe v. Wade có nghĩa là quyền riêng tư không còn được công nhận là một quyền cơ bản. Vì vậy, các quyền khác được thực hiện dựa trên các cơ sở tương tự hiện đang bị đe dọa — bao gồm quyền sử dụng các biện pháp ngừa thai, hôn nhân đồng giới và quyền riêng tư về tình dục.
Các chính trị gia Cộng hòa đã tuyên bố ý định tấn công quyền ngừa thai của người dân. Một dự luật được đề xuất ở Louisiana sẽ tội phạm hoá việc sử dụng các biện pháp tránh thai như đặt vòng tránh thai hoặc dùng thuốc Plan B, vì những luật này có thể thay đổi định nghĩa của tiểu bang về “con người” để bao gồm trứng đã thụ tinh — một số biện pháp kiểm soát sinh sản ngăn cản trứng đã thụ tinh bám vào tử cung, đó là điều dẫn đến có thai.
Quyết định của Tòa án tối cao về việc đảo ngược Roe cũng có thể có ảnh hưởng đối với việc người Mỹ tiếp cận với các phương pháp điều trị sinh sản và thụ tinh trong ống nghiệm (IVF). Tùy thuộc vào từ ngữ và cách giải thích của các luật cụ thể của tiểu bang, thường được viết khái quát, tính hợp pháp của IVF có thể bị đe dọa, đặc biệt nếu trứng đã thụ tinh được xem có các quyền như trẻ em đã sinh ra. Quy trình IVF thụ tinh nhiều trứng trong phòng thí nghiệm và sau đó một số trứng nhất định được cấy vào tử cung trong khi các trứng khác được đông lạnh hoặc loại bỏ. Do đó, những người bị hiếm muộn có thể bị nhiều hạn chế khi tìm đến các phương pháp điều trị sinh sản, đặc biệt là ở các bang có luật cấm phá thai ngay từ khi thụ tinh, chẳng hạn như Oklahoma và Texas.
Phán quyết của Tối cao Pháp viện nhằm lật ngược án lệ Roe v. Wade sẽ gây ra hậu quả thảm hại đối với hàng triệu người trên khắp Hoa Kỳ. Điều quan trọng cần nhớ là quyền phá thai không phải là vấn đề duy nhất bị đe dọa. Nhiều quyền khác — chẳng hạn như quyền riêng tư trong phòng ngủ, hôn nhân đồng giới, hoặc quyền sử dụng các biện pháp tránh thai — cũng có thể bị đe dọa.